Σέλας: Οι πολύχρωμες «κουρτίνες» του ουρανού

Το Σέλας είναι το φωτεινό ουράνιο φαινόμενο που λαμβάνει μέρος στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης. Υπάρχει ακόμα και στις ατμόσφαιρες άλλων πλανητών. Ονομάζεται Πολικό Σέλας καθώς παρατηρείται κυρίως στις πολικές περιοχές, τόσο στο Βόρειο όσο και στο Νότιο Ημισφαίριο, αποκαλούμενο αντίστοιχα Βόρειο Σέλας και Νότιο Σέλας. Η λατινική ονομασία του Βορείου και του Νοτίου Σέλαος είναι αντίστοιχα «Aurora Borealis» και «Aurora Australis». Είναι ένα θεαματικό φυσικό φαινόμενο που έχει ως αποτέλεσμα μια ποικιλία χρωμάτων, μοτίβων και φώτων που προκαλούνται από τις διάφορες επιδράσεις του διαστημικού καιρού στη Γη.
Το Βόρειο Σέλας εμφανίζεται ως μεγάλες περιοχές χρώματος, όπως ανοιχτό πράσινο, ροζ, αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου, του μπλε και του μωβ προς τη βόρεια κατεύθυνση. Όταν το σέλας δεν έχει μεγάλη ένταση, τα χρώματά του είναι πολύ αχνά και απλώνονται, ενώ όταν είναι έντονο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερο αριθμό φωτεινών χρωμάτων που φαίνονται υψηλότερα στον ουρανό με ξεχωριστό τόξο. Είναι καλύτερα παρατηρήσιμο όταν υπάρχει γενικά σκοτάδι, σε απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από οποιαδήποτε φωτορύπανση. Εκτείνεται περίπου από 100 μέχρι και 200 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.

Το φαινόμενο αυτό δημιουργείται όταν ηλεκτρόνια που προέρχονται από τον ηλιακό άνεμο, έχουν επιταχυνθεί στο διάστημα και συγκρούονται εισερχόμενα με άτομα και μόρια της ατμόσφαιρας της Γης. Η ταχύτητα των ηλεκτρονίων φτάνει το 1 εκατομμύριο χιλιόμετρα ανά ώρα. Αυτή η σύγκρουση έχει ως αποτέλεσμα αυτά τα άτομα και μόρια να διεγερθούν σε μια ανώτερη ενεργειακή κατάσταση η οποία όμως είναι ασταθής. Έτσι, αποδιεγείρονται στη χαμηλότερη ενεργειακή κατάσταση (βασική) αποδίδοντας την περίσσεια ενέργειας σε ακτινοβολία. Αυτή η ακτινοβολία αποτελεί το φως του σέλαος. Το χρώμα, η ένταση και η μορφή του εξαρτώνται τόσο από τις ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις των ηλεκτρονίων όσο και από το είδος των ατόμων και μορίων που αλληλεπιδρούν, όπως επίσης και από το ύψος στο οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, το οξυγόνο εκπέμπει πράσινο φως όταν βρίσκεται περίπου 60 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης, ενώ όταν βρίσκεται στο διάστημα 100-200 χιλιομέτρων παράγει τα κόκκινα χρώματα. Το άζωτο προκαλεί μια γαλάζια λάμψη στον ουρανό, αλλά όταν είναι υψηλότερα στην ατμόσφαιρα η λάμψη του έχει μωβ απόχρωση.
Οι καλύτεροι μήνες για την παρατήρηση του σέλαος στις βόρειες πολικές περιοχές είναι ο Οκτώβριος, ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος. Τότε υπάρχει σκοτάδι και δεν υπάρχει πυκνή συννεφιά, όπως τους υπόλοιπους χειμερινούς μήνες. Επίσης, πρέπει να συνδυάζεται και με την κατάλληλη φάση της Σελήνης, δηλαδή όταν εμφανίζεται νέα Σελήνη, επειδή τότε το φως της δε διακρίνεται καθόλου.

πηγή: geonews.gr